Het najaar is een uitdagende tijd voor buitenschilderwerk. Kortere dagen, dalende temperaturen en meer regen maken het werk er niet eenvoudiger op. Jij als vakschilder weet dat vocht de grootste spelbreker is: het beïnvloedt droging, hechting en de duurzaamheid van de verf. En vocht, dat hebben we zat in ons kikkerlandje: pakweg 660 uur per jaar regent of sneeuwt het, en voornamelijk in de herfst en winter. Toch is schilderen in deze periode goed mogelijk, mits je rekening houdt met luchtvochtigheid, dauwpunt en productkeuze.
Wat doet vocht met verf?
Een te hoge relatieve luchtvochtigheid (RV) heeft direct zichtbare gevolgen:
- Langzame of slechte droging waarbij de verf plakkerig blijft en vuil aantrekt.
- Glansverlies waardoor je een dof ogende en ongelijkmatige afwerking krijgt.
- Bubbels of blaasjes doordat vocht wordt opgesloten in de verflaag.
- Snel gaan afbladderen door een slechte hechting
- Schimmels en meeldauw in voornamelijk muren en hout door het vocht
Een vergelijking van droogtijd bij verschillende luchtvochtigheden voor een gemiddelde aflak:
| Relatieve luchtvochtigheid | Droogtijd aflak (indicatief) | Kans op problemen |
| 60% | Normale droogtijd (ca. 4-6 uur) | Laag |
| 85% | Veel trager (tot >12 uur) | Hoog: glansverlies, doffe plekken, plakkerige laag |
Bij een RV van 85% is de laagst acceptabele ondergrondtemperatuur gelijk aan de luchttemperatuur. Om deze reden mag buitenschilderwerk slechts uitgevoerd worden bij een RV van maximaal 85%, daarboven kun je bijna garanderen dat je klus niet met het gewenste resultaat eindigt.
Het belang van dauwpunt en ondergrondtemperatuur
Een cruciale factor is het dauwpunt: de temperatuur waarbij waterdamp uit de lucht condenseert op een oppervlak. Schilder je op of onder dat punt, dan hecht de verf niet en krijg je condens in de laag. Het dauwpunt is afhankelijk van de luchttemperatuur en RV.
Een voorbeeld:
- Bij een luchttemperatuur van 20°C en RV van 50% ligt het dauwpunt op 9,3°C.
- Bij dezelfde luchttemperatuur van 20°C maar met een RV van 90% ligt het dauwpunt al op 16,4°C. Daarmee zit er maar 3,6°C ruimte tot de luchttemperatuur.
Dus: hoe vochtiger de lucht, hoe kleiner je speelruimte. Vooral ‘s ochtends of aan het eind van de dag is dat een groot risico omdat er dan snelle veranderingen in temperatuur kunnen optreden. Dat het overdag warm is en niet regent geeft dus onvoldoende zekerheid voor een goede verfhechting: controleer altijd het dauwpunt.
Veel schilders hanteren de regel: de ondergrondtemperatuur moet altijd minstens 3°C boven het dauwpunt liggen.
Regen en vervuiling: de praktijk
Als het gaat regenen kort na applicatie, dan kan de verflaag letterlijk van de muur spoelen of regendruppelafdrukken achterlaten. Een paar mogelijke beschadigingen aan je verflaag als gevolg van regen zijn:
- Zwarte strepen op verse laklagen door vuil in de regen.
- Snailmarking (slakkensporen) op muurverf ontstaan door bepaalde stoffen uit de toplaag die in het water worden opgenomen en door zwaartekracht verder naar beneden druppelen. Als het water eenmaal droogt blijven er sporen over van die stoffen die vooral aan de rand van het waterspoor blijven zitten.
Veel van deze vervuilingen verdwijnen later vanzelf of zijn eenvoudig te reinigen, maar voorkomen is natuurlijk beter en scheelt een keertje terugkomen.
Productkeuze: meer werkbare uren creëren
De ene verf is de andere niet. Voor schilderwerk in natte omstandigheden kan een product zoals Sikkens Alphatex 4SO uitkomst bieden. Deze muurverf is speciaal ontwikkeld voor lage temperaturen vanaf 2°C en vochtige omstandigheden, toepasbaar op beton en metselwerk. Bij een temperatuur van 20°C is deze verf al na circa 20 minuten regenvast (bij een lichte bui). Bij 2°C na ongeveer 3 uur. Zo win jij als vakschilder extra werkbare uren in het najaar. Wel hebben zaken als laagdikte en RV ook invloed op de droogtijd, dus zie deze genoemde droogtijden vooral als richtlijn maar geen harde regel.
Nu hebben wij in Nederland wel veel verschillende regenbuien. Langdurige miezer, snelle stortbui, urenlang plenzen of wat spatjes... Houd er je gezond verstand én de buienradar bij als je gaat schilderen.
Praktische checks voor jou als vakschilder
Voor je begint met schilderen in najaarsweer:
- Controleer de RV: maximaal 85% bij buitenschilderwerk.
- Meet de ondergrondtemperatuur: minstens 3°C boven het dauwpunt.
- Check je weer-app of de FNV Schildersapp: voor regen én dauwpunt.
- Zorg voor bescherming: afscherming tegen regen of opspattend water.
- Werk schoon: vuil en condens zijn funest voor hechting en afwerking.
Conclusie
Buiten schilderen in het najaar vraagt meer voorbereiding, maar is zeker mogelijk. Door slim om te gaan met luchtvochtigheid, dauwpunt en productkeuze voorkom je problemen als glansverlies, schimmel en afbladderen. Met moderne oplossingen zoals snel regenvaste muurverf creëer jij meer zekerheid én meer werkbare uren, zelfs in een nat seizoen.